Bijzonder maar onbekend
De verborgen geschiedenis van Vlaanderen – Jos Vandervelden & Alexander Dumarey – Davidsfonds – 224 blz.
Vlaanderen ademt geschiedenis. Dit uit zich in musea en prachtige gebouwen, kastelen en burchten, monumenten en gedenkplaten. Maar er is meer. In bepaalde straten, weilanden en bossen of op pleinen waar we achteloos passeren laat dikwijls niets vermoeden dat er zich in het verleden opmerkelijke gebeurtenissen afspeelden, hele dorpen verdwenen en bloed vloeide bij gruwelijke moorden of veldslagen. Programmaker en eindredacteur Jos Vandervelden en fotograaf Alexander Dumarey trokken erop uit om vijftig van deze plaatsen vast te leggen.
Inhoudelijk komt een brede waaier aan onderwerpen aan bod vanaf de twaalfde eeuw tot en met de huidige tijd. De nadruk ligt vooral op de negentiende en twintigste eeuw.
De hoofding van ieder onderwerp vermeldt een jaartal met een titel die de nieuwsgierigheid opwekt (‘De mijnterril die op wandel ging’, ‘De miljonair die uit de lucht viel’), met een zweem van mysterie is omgeven (‘De fabriek waar erwten, bonen en Willy Sommers werden ingeblikt’) of gewoon niets aan de verbeelding overlaat (‘De val van Maria van Bourgondië in het bos van Wijnendale’ of ‘De laatste onthoofding’).
Het duo maakt een onderscheid tussen verdwenen, dodelijke, bruisende, baanbrekende en bloedige plekken. Ieder item beslaat vier bladzijden met telkens een drie- à viertal recente of oudere kleurenfoto’s. De boeiende teksten kaderen de gebeurtenissen in een ruimer historisch geheel. Een aantal zijn in de periode 2020-2021 verschenen op vrtnws.be. De gebruikte geschreven bronnen en websites zijn weergegeven in een aparte bibliografie maar tegelijk deden de auteurs ook beroep op stadsarchivarissen, beheerder van beeldbanken, medewerkers van heemkundige kringen, hobby- en professionele historici en bewoners die de weg wezen.
Heel wat onderwerpen hebben betrekking op grotere historische gebeurtenissen zoals veldslagen en oorlogen maar er gaat ook aandacht naar de begindagen van wat nu maar al te vertrouwd is. Zo werd het uitgebreide Belgische netwerk van autosnelwegen op 6 april 1937 in het West-Vlaamse Beernem ingewijd: een stukje beton van… 20 m lang. De prachtige Cogels-Osylei in Antwerpen doet totaal niet vermoeden dat daar in 1895 de eerste officiële Belgische voetbalwedstrijd werd gespeeld tussen Antwerp FC en Sporting Club Bruxelles. De Antwerpse club bestaat nog, het veld zelf verdween twee jaar later door de oprukkende bebouwing van de Zurenborgwijk. Op het einde van de twintigste eeuw was België in de greep van kindermoordenaar Marc Dutroux. Maar dit was ook het geval in het begin van die eeuw. In 1906 vertrok de achtjarige Jeanne van Calck van het huis van haar grootouders in Brussel. Nooit is ze bij haar moeder aangekomen. Haar levenloze lichaam werd gevonden gewikkeld in een bundel bruin papier. De kindermoord zou internationale weerklank krijgen door het knullige politie-onderzoek dat op een sisser uitliep. Een jaar later werd de zesjarige Annette Bellot gewurgd teruggevonden. De politie vond weeral geen dader.
De meeste plekken zal je op basis van de beschrijving moeiteloos terug vinden. Door het niet vermelden van bijvoorbeeld GPS-coördinaten geldt dit niet voor alle plaatsen (bv. de ligging van het verdwenen dorp Monnikenrede). In ieder geval nodigt het boek uit om er zelf op uit te trekken en je te laten onderdompelen in de verrassende geschiedenis van een aantal verborgen Vlaamse plaatsen.
Kris Muylle
