Bizarre wereld van een jongeman met borderline
Aarde – David Vann – De Bezige Bij – 272 blz.
Het gebeurt zelden dat ik een boek in één keer wil uitlezen. Maar na twintig bladzijden in Aarde van David Vann bekroop mij dat gevoel. Het verhaal begint vrij normaal. Galen, een jongen van 22 jaar, bewoont met zijn moeder een oude, niet meer in gebruik zijnde walnotenplantage nabij Sacramento, Californië. Zijn vader kent hij niet, zijn moeder beheert een trust waaruit zij zuinig leven. Galen is na zijn middelbare school een jaar thuis gebleven alvorens aan een studie te beginnen, maar die situatie is inmiddels uitgelopen tot vijf jaar. Hij en zijn moeder leven afgezonderd, hebben nauwelijks contact met de buitenwereld. Galens moeder leeft grotendeels in haar eigen fantasiewereld. Galen blijkt al snel trekjes van borderline te vertonen. Hij gedraagt zich onaangepast.
Wanneer zijn tante en nichtje op bezoek zijn – die van Galen’s moeder tot hun frustratie geen cent krijgen uit de trust – creëert hij conflictsituaties, maakt hij zijn moeder onmogelijk. Hij leest Siddharta, Jonathan Livingstone Seagull (het is 1985), Kahlil Gibran’s The Prophet en op gezette tijden Hustler. Hij eet nauwelijks, als hij eet kotst hij dat zo snel mogelijk uit. Het stoffelijke achter zich laten en overgaan in een geestelijke vorm, daar streeft hij naar. We beleven dit verhaal door zijn ogen, bevinden ons gedurende het hele boek in zijn hoofd. Waardoor ik al na twintig bladzijden begreep dat hier iets uitzonderlijks ging gebeuren.
Draaipunt in het verhaal is een kort verblijf van Galen, zijn moeder, oma, tante en zijn nichtje Jennifer van 17 in de berghut van de familie hoog in de Sierra’s. Galen wordt daar verleid door Jennifer. Zijn moeder is getuige van deze vrijpartij. Haar fantasiewereld die slechts werd bevolkt door haarzelf en haar zoon stort daardoor in. De volgende dag, weer thuis, dreigt zij Galen dat zij hem bij de politie zal aangeven wegens verkrachting en incest. Wat dan volgt ga ik niet beschrijven, maar de laatste honderd bladzijden van dit boek zijn huiveringwekkend. Grootse literatuur. Vann is een auteur die de grenzen opzoekt.
Ik las niet eerder iets van David Vann. Maar ga dat nu zeker doen. De compositie, stijl en sfeertekening in Aarde zijn weergaloos. De verzengende hitte overdag, de maanbelichte taferelen bij nacht wanneer Galen naakt op de plantage rondzwerft op zoek naar verlossing en zich bedekt met aarde, de dreigende spanning tijdens de apotheose: adembenemend.
Peter van der Ploeg
