De kwetsbaarheid van het verleden

Een ander leven – Rudi Meulemans – De Bezige Bij – 334 blz.

Op dinsdag 5 augustus 1947 vertrekken een vrouw en twee mannen vanuit West Wycombe Villa voor een autoreis van elf dagen langs Engelse landhuizen. Ze bewonderen de gebouwen en de tuinen. Bijna zeventig jaar later deed de Vlaamse auteur Rudi Meulemans met zijn echtgenoot Luc de reis van het drietal over en brengt zijn relaas. Het moest een inleefreis worden gebaseerd op dagboeken. Nietsvermoedend zou juist deze trip de basis vormen van een onomkeerbare verandering in het leven van de auteur.

Het was een opmerkelijk trio daar in 1947. James Lees-Milne (Jim) was in 1936 in dienst getreden bij de National Trust. Deze organisatie was in 1894 opgericht. Het initiële doel was het beschermen van natuurlijke landschappen zodat stedelingen en = in het bijzonder arbeiders = de kans kregen te genieten van de natuur. Al snel verschoof de focus van de National Trust naar het bewaren van gebouwen en meer in het bijzonder van landhuizen. Jims taak bestond erin een lijst op te maken van huizen die in aanmerking kwamen voor overname door de Trust. In ruil voor schenking van hun landhuis kregen de eigenaars financiële voordelen. De eigenaar en zijn afstammelingen konden in het huis blijven wonen mits ze dit een beperkt aantal dagen per jaar openstelden voor het publiek.

Jim had voor de trip een bevriend koppel uitgenodigd: de schrijfster Vita Sackville-West en de diplomaat, schrijver en parlementslid Harold Nicolson. Ze leidden een heel ander leven dan veel van hun tijdgenoten en hadden een open huwelijk. Vita en Harold respecteerden elkaar en deelden dezelfde waarden maar beiden hielden er homoseksuele relaties op na. Zo had Vita eind de jaren twintig een relatie met Virginia Woolf. De schrijfster zal haar bekende werk Orlando baseren op het grote gemis dat Vita ervaarde: door haar vrouw-zijn zou ze nooit Knole erven, het landhuis waar ze opgroeide.

Met zijn man Luc reisde Rudi Meulemans het drietal achterna. Ze overnachtten en aten waar het trio dit had gedaan maar vooral bezochten ze de landhuizen die door de inspanningen van Jim en de National Trust bewaard waren gebleven. Soms hadden ze een ontmoeting met een bewoner. Zo worden ze persoonlijk rondgeleid in Wilton House door William Herbert. De man werkte in Londen als industrieel vormgever toen in 2003 zijn vader plots stierf. Van de ene dag op de andere kreeg hij een ander leven. Gezien de lange familietraditie kon hij niet anders dan de verantwoordelijkheid op zich nemen en de achttiende graaf van Pembroke worden. Een voltijdse job, want naast het huis omvat het domein nog 5.565 hectare grond, 200 woningen en 14 boerderijen.

Met durf legt Rudi Meulemans zijn eigen persoonlijke gevoelswereld bloot aan de lezer. Hij identificeert zich in grote mate met Vita, Harold en Jim. Hun reis had een groot weemoedig karakter. De oorlog heeft de wereld definitief veranderd. Schoonheid en elegantie dreigen verloren te gaan, zoals alle dingen voorbijgaan. Niets is voor altijd.

Dit gevoel tracht de auteur ook te vinden op zijn reis. Maar op het einde doen zich gebeurtenissen voor die de fragiliteit van het leven en het verleden ongenadig ontbloten. En Rudi Meulemans doet hetzelfde als Vita om zijn verdriet een plaats te geven: schrijven.

Kris Muylle