Een pleidooi voor medemenselijkheid

Goed leven – Dirk De Wachter en Manu Keirse – Lannoo Campus – 219 blz.

Wie leeft met een beperking of onomkeerbare ziekte heeft meer dan wie ook behoefte aan verbondenheid en zorgzaamheid, aan een liefdevolle blik. Wie met een beperking door het leven gaat, heeft nooit dezelfde kansen als de rest. Wel kunnen we er individueel en als maatschappij naar streven hen zoveel als mogelijk dezelfde mogelijkheden te geven, zodat leven met kwetsbaarheid en beperking ook een goed leven kan worden. Dirk De Wachter en Manu Keirse schreven er samen een boek over.

Manu Keirse (1946) geldt in Vlaanderen als de autoriteit inzake het omgaan met verlies en verdriet. Psychiater Dirk De Wachter (1960) legt in zijn publicaties dikwijls onze eigen jachtige samenleving op de sofa. Beiden hebben een verschillende achtergrond en opleiding maar vonden elkaar door een gelijklopende visie op hulpverlening, op zorg, op de mens.

Deze gezamenlijke publicatie is een bloemlezing betreffende een aantal thema’s inzake het leven met beperkingen. De auteurs claimen niet de waarheid in pacht te hebben. Het boek is bedoeld als een aanzet tot discussie, een uitnodiging tot verder denken en dit voor hulpverleners, binnen het kader van een opleiding, voor alle geïnteresseerden en natuurlijk voor de mensen met een beperking zelf.

De auteurs starten meteen met een eenvoudige vraag waarop het antwoord complex is: wie zijn ze, de zo genoemde ‘mensen met een beperking’? Over een ding zijn beiden het roerend eens: mensen met een beperking zijn niet ‘iets apart’. Het zijn mensen met dezelfde belevingen als wij allemaal. Alleen hebben zij te maken met een ernstig (functie)verlies, dat een zware last legt op hun leven. De Wachter en Keirse kijken naar wat de WHO ons leert over de termen ‘afwijking’, ‘beperking’ en ‘handicap’. Beide auteurs bepleiten verder een zorgzaam inclusief model, waar mensen elkaar niet uitsluiten maar insluiten en het toekennen van een universeel basisinkomen.

In een volgend hoofdstuk staan de auteurs stil bij hoe beperkingen door de maatschappij worden gepercipieerd. Ze onderscheiden drie sociale constructies waarbij het burgerschapsmodel hun voorkeur wegdraagt. Een beperking wordt hierin niet langer gezien als het probleem van een persoon. In dit model worden de omgeving en de discriminerende houding van anderen als oorzaken geduid. Bijzondere aandacht gaat uit naar de begrippen ‘aanpassing’ en ‘last’ omdat deze begrippen mee het al te pathologiserende, vaak ook schuld inducerende perspectief mee bepalen dat beperkingen situeert in het domein van hulpbehoevendheid, tekort en stoorzender. Een niet-pathologiserend perspectief dient naar voren worden geschoven waarin het zoeken naar welbevinden op de eerste plaats komt.

Het vierde hoofdstuk gaat verder in op stereotypering, stigmatisering en attituden jegens mensen met een beperking. Vervolgens wordt dieper ingegaan op de betekenis en de gevolgen van een familielid met een beperking.

Het tweede deel van het boek draagt meer de stempel van Manu Keirse. Er wordt stilgestaan bij dementie, het communiceren van moeilijk nieuws, de rouwtaken en ten slotte euthanasie en verworven wilsonbekwaamheid. Het boek eindigt heel bewust met het onderwerp ‘herstel’ met een pleidooi voor een herstel ondersteunende behandeling waarbij luisteren centraal staat.

Goed leven is een boek dat heel wat waardevolle perspectieven biedt op mensen met een beperking in de ruime zin van het woord. Ieder hoofdstuk wordt ingeleid door een van de auteurs (of beiden) met een aantal concrete verhalen van mensen met een beperking en/of van hun vrienden, familie- en gezinsleden. De toon van deze publicatie is wat theoretisch vermoedelijk omdat het initiatief is gestart vanuit de cursus die Dirk De Wachter doceert aan de KU Leuven (in opvolging van Manu Keirse).

Een verrijkend boek waar iedereen die zelf een beperking heeft of in contact komt met mensen met een beperking zeker wat aan zal hebben.

Kris Muylle