Een tijdloos Tweede Wereldoorlog verhaal

Ik kan nog steeds niet vliegen – Anna Woltz – Leopold – 144 blz.

Anna Woltz bewijst met Ik kan nog steeds niet vliegen dat verhalen over de Tweede Wereldoorlog alles behalve oubollig hoeven te zijn. Woltz beschrijft afwisselend het verhaal van Luuk van dertien en Ida van twaalf, die na de oorlog, samen met een hele groep kinderen, naar Denemarken afreizen om aan te sterken van de Hongerwinter. Het broodmagere tweetal, tussen wie het aanvankelijk helemaal niet botert, komt bij hetzelfde pleeggezin terecht op een boerderij midden in het, zo vredig ogende, Deense platteland.

In de eerste plaats is dit echt een avonturenverhaal, dat een bijzondere reis naar een vreemd land schetst. Het tweetal komt in een onbekend gezin terecht en zij moeten zich een taal meester maken die zij nooit eerder hebben gehoord. Daar staat een zonovergoten, idyllische omgeving tegenover en – eigenlijk het belangrijkste – borden vol met het lekkerste eten. Woltz weet de honger en de bijzonderheid van voedsel zo goed te omschrijven en op te bouwen, dat je als lezer volop begint te watertanden wanneer Luuk en Ida voor het eerst hun buikje rond eten.

Anderzijds is Ik kan nog steeds niet vliegen een boek over tragedie. Over hoe mensen een masker opzetten, zodat anderen hun ware identiteit niet zien noch hun geschiedenis te weten komen. Woltz schetst fabuleus hoe achter ieder masker en iedere façade een oorlogslitteken schuil kan gaan. Iedereen is door de oorlog getekend op zijn eigen manier. Dat weten we natuurlijk al langer en het is zeker niet de eerste keer dat hierover een boek is geschreven, maar er is zeker geen sprake van lood om oud ijzer. Anna Woltz maakt iets dat al meer dan 65 jaar geleden is, tijdloos. Dat doet zij door bevatbare onderwerpen, zoals het verlies van een vader, te gebruiken. Zij gebruikt invalshoeken die nog altijd actueel zijn en waarin een kind zich dus ook gemakkelijk kan verplaatsen.

Maar dit is niet een verhaal vol kommer en kwel. Allerminst. Er is genoeg ruimte voor relativering en de nodige hoeveelheid humor. Woltz weet hiermee het verhaal luchtig en behapbaar te houden. Luuk en Ida zijn twee eigenwijze, lieve kinderen. Als lezer ga je je hechten aan hun, enerzijds, nuchtere kijk op het leven en hun, anderzijds, naïeve dromen over een mooie toekomst; onaangetast door de oorlog.

Deze combinatie van avontuur en drama zorgt voor een spannend en meeslepend verhaal, waar je als lezer langzamerhand bij betrokken raakt. Hoewel het verhaal ietwat traag – en wel heel chronologisch – op gang komt, zal je merken dat je aan Luuk, Ida en het pleeggezin erg gehecht raakt en uiteindelijk moeilijk afscheid van hen kunt nemen. Ik kan nog steeds niet vliegen laat zich daarmee makkelijk een tweede keer lezen en is eigenlijk net zo geschikt voor kinderen als voor volwassenen.
Anna Woltz won met Ik kan nog steeds niet vliegen de Thea Beckman Prijs 2012.

Robert Feller