Kinderboekenpraatjes vier jaar online

Susan Venings vult de website Kinderboekenpraatjes met haar recensies van boeken voor kinderen van alle leeftijden. Ze is orthopedagoog en heeft met kinderen van alle leeftijden gewerkt. Als ze niet met haar neus in een kinderboek zit, dan leest ze wel een studieboek. Langzaam maar zeker is ze op weg naar haar bachelordiploma cultuurwetenschappen aan de Open Universiteit. Ze schrijft graag en maakt al sinds lange tijd kinderboekrecensies.

De website kinderboekenpraatjes is vanaf 1 september 2010 online. Ze is ook dol op oude kinderboeken en neust graag rond op boekenmarkten en in antiquariaten. Als ze op vakantie gaat, is dat het liefst naar Engeland waar ze dan de boekhandels afstroopt. De inhoud van kinderboekenpraatjes wordt gearchiveerd door de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag.

Hoe was de leescultuur bij jullie thuis? Kochten je ouders boeken en/of waren jullie lid van de bieb? Kon je helemaal opgaan in een boek?

Bij ons thuis was lezen, naar de bibliotheek gaan en voorlezen normaal. Mijn beide ouders lazen voor, ook toen mijn broers en ik al ouder waren. De sterkste herinneringen heb ik aan het voorlezen van mijn vader. Hij deed het graag en kon het heel goed; soms waren we beiden in tranen als de hoofdpersonen het zwaar hadden. Ik kon (en kan) zeker helemaal opgaan in een boek. Gelukkig kon mijn moeder dat ook, dus ze had er wel begrip voor als het licht te lang aan bleef in de slaapkamer.

Heb je zelf ooit de ambitie gehad om schrijver te worden?

Nee, al heb ik wel altijd geschreven maar nooit met het doel een boek te schrijven. Ik schreef brieven en hield een dagboek bij. Later heb ik publicaties en cursusmateriaal geschreven over pedagogische onderwerpen, onder andere over seksueel kindermisbruik. Ik heb ook geschreven voor het tijdschrift Jeugdliteratuur in Praktijk en samen met Saskia de Waal een boekje gemaakt over kinderboeken. Ik heb geen ambitie om fictie te schrijven.

Waaraan moet een goed kinderboek voldoen?

Als ik kinderboeken recenseer kijk ik naar een aantal aspecten: hoe is het verhaal opgebouwd, is het geloofwaardig, is het origineel, sluit het aan bij de belevingswereld van de beoogde doelgroep, is er sprake van platte of ronde karakters, lopen de dialogen lekker, wat zijn de stijlkenmerken van het boek, zit er een boodschap in het verhaal, voegen de illustraties iets toe enzovoorts. In mijn recensie beschrijf ik vervolgens wat mij is opgevallen. Mijn stempel ´goed´ of ´slecht´ op een boek is eigenlijk niet belangrijk. De lezer moet zelf maar uitmaken hoe hij/zij mijn argumenten weegt. Daarom geef ik ook geen sterren, ballen of cijfers op kinderboekenpraatjes, want dat zegt meer over mijn individuele mening dan over het boek. Stel dat ik aannemelijk heb gemaakt dat een prentenboek prachtige originele illustraties bevat, maar een kromme slechtlopende tekst heeft. Ik zou dan de nietszeggende drie sterren kunnen geven, of twee sterren omdat ik een tekstliefhebber ben, maar ik zou ook vier sterren kunnen geven als ik vooral voor de illustraties ga. Ieder boek heeft zijn eigen waarde voor zijn eigen publiek.

Hoe benader je een kinderboek? Probeer je in de huid van een kind te kruipen of blijft je blik die van een volwassene?

Als ik een kinderboek recenseer kijk ik als een volwassene naar het boek. Ik gebruik mijn kennis over literatuurkenmerken, mijn uitgebreide leeservaring en mijn pedagogische kennis. Maar ik stuur de kinderen niet de kamer uit. Ik heb veel ervaring met kinderen van allerlei leeftijden en met veel verschillende achtergronden en ook mijn duizenden uren voorleeservaring schakel ik niet uit bij het beoordelen van kinder- en jeugdboeken. Ik heb echter nooit een individueel kind op mijn schouder zitten; een goede recensent kan verder kijken dan zijn eigen kind of het neefje van de buurvrouw.

Het valt me op dat vooral kinderboekrecensenten zich veel bezighouden met de prijzen die er gewonnen kunnen worden; Griffels, Gouden Uil, Woutertje Pieterse Prijs. Waarom die opwinding en wat is het belang van die prijzen?

Ik weet niet of kinderboekrecensenten zich meer met prijzen bezig houden dan recensenten die ander categorieën boeken bespreken. Ik kan natuurlijk alleen voor mijzelf spreken. Een boekenprijs kan een leuke aanleiding zijn om een eerder gemaakte besprekingen nogmaals onder de aandacht te brengen of om alsnog een boek te bespreken dat is blijven liggen. De enige prijs waar je als Nederlandse kinderboekenrecensent echt niet omheen kan zijn de Griffels, de bekendste kinderboekprijs. De keuze van de griffeljury heeft altijd invloed op de discussie wat nu eigenlijk een goed kinderboek is; ik draag daar graag mijn steentje aan bij. Ik weet niet wat het belang is van die prijzen, het lijkt me erg leuk als je er een wint. Maar ik denk dat de gemiddelde Nederlander geen flauw idee heeft wat de Woutertje Pieterse prijs inhoudt of voor wie de Boekenpauw bedoeld is.

Heb je zelf wel eens deel uitgemaakt van een jury van een kinderboekenprijs?

Nee, ik heb nog niet het voorrecht gehad zelf in een kinderboekenjury te zitten. Het lijk me erg leuk; ik vind het heerlijk in gesprek te gaan over de sterke en zwakke kanten van een boek.

Van jeugdbibliothecarissen hoor ik vaak dat ze de boeken van Griffelwinnaars wel (moeten) aanschaffen, maar dat ze betrekkelijk weinig worden uitgeleend. Komt dat door onze leesopvoeding – onze kinderen leren op school of thuis niet van literaire kinderboeken te houden – of staan literaire kinderboeken (soms) te ver af van wat kinderen willen lezen of kunnen begrijpen?

Over de keuze van de Griffeljury is veel te zeggen. De Griffel kent drie leeftijdscategorieën en menig maal negeert de jury dat. Dan wordt er bijvoorbeeld een boek bekroond dat van grote literaire schoonheid is, maar volstrekt onbegrijpelijk voor de gemiddelde lezer uit die leeftijdscategorie. Jury´s verdedigen die keuzes vaak door aan te geven dat de uitgever de leeftijdsindeling bepaalt en dat het hen niet kan schelen dat maar een paar kinderen in de beoogde leeftijdsklasse het boek leuk zullen vinden. Ik heb daar moeite mee. Het zijn altijd boeken voor kinderen die in hun (literaire) ontwikkeling voorop lopen. Nooit wordt een boek bekroond dat aan de onderkant van de leeftijdscategorie zit. De Griffel dreigt een elitaire prijs te worden, een prijs voor getalenteerde vooroplopers. Ik zou mijn Griffel geven aan de auteur die in mooie woorden en zinnen een origineel verhaal weet te vertellen dat past bij kinderen in de beoogde leeftijdscategorie.

Wat is het doel van je website Kinderboekenpraatjes? Denk je dat recensies van kinderboeken enig effect hebben op de verkoop van een boek?

Het doel van kinderboekenpraatjes is informatie geven over kinder- en jeugdboeken. Ik weet niet of mijn recensies effect hebben op de verkoop van een boek, dat moet je aan mijn lezers vragen.

Denk je niet dat het vechten is tegen de bierkaai om kinderen nu en in de toekomst aan het lezen te houden en te krijgen, met alle verlokkingen van de (spel)computer en ipad binnen handbereik?

Alle kinderen moeten sowieso hun taalvaardigheid ontwikkelen, want anders kunnen ze niet uit de voeten met de bovengenoemde media. Verhalen vertellen en naar verhalen luisteren is van alle tijden, ook de kinderen van nu zullen daarvan houden. Het is aan de volwassenen om de weg te wijzen naar die mooie verhalen. Als je het aanbod niet kent, dan heb je ook geen keuze. Wat kinderen vervolgens kiezen is aan hen. De een kijkt liever naar een film, de ander luistert graag naar muziek of verliest zichzelf in een spannende game.

Papieren boeken of e-Books?

Papieren boek, alleen al voor de geur. Ik ben dol op tweedehands boeken met hun unieke muffe luchtjes en ik leef op bij de geur van een Engelse pocket. Recenseren doe ik nooit vanaf het scherm. Ik heb altijd een potlood binnen handbereik en zet daarmee opmerkingen in de kantlijn en markeer opvallende passages. Een e-book is voor dikke pillen die ik wel wil lezen, maar niet in mijn boekenkast wil hebben.

Ieder kind mag natuurlijk lezen wat het wil, als het maar leest dat is belangrijk. Maar welke jeugdboeken voor onder- en bovenbouw raad je aan om aan kinderen te geven zodat ze kunnen zien dat er meer is dan Geronimo Stilton etc. en dat daar ook veel van te genieten valt, zonder dat de verveling toeslaat?

Wat een vraag. Ik kan hier geen antwoord op geven. Een algemeen leesadvies voor een kind is een lege huls. Als ik een leesadvies voor een kind maak ga ik altijd in gesprek: wat heb je al gelezen, wat vind je leuk en wat niet, hou je van dikke boeken of juist niet etc. Pas als ik een beeld heb van de leesvoorkeur van het kind ga ik naar de boekenkast.Wat ik sterke en minder sterke punten van boeken vind is te lezen op kinderboekenpraatjes.

Kom je nog wel toe aan volwassen literatuur?

Ja, gelukkig wel. Ik zou simpel worden als ik alleen maar kinder- en jeugdboeken zou lezen.

Wat zijn de vijf mooiste boeken die je ooit hebt gelezen?

Dat is ook weer zo´n onmogelijke vraag. Veel boeken maakten een bijzondere indruk in een bepaalde fase van mijn leven, om heel verschillende redenen. Ik zal een aantal boeken noemen, maar dit rijtje kan er over een half jaar weer heel anders uitzien.
Willem Elsschot, Tom Lanoye, Simon Carmiggelt en Louis Couperus zijn schrijvers die ik regelmatig (her)lees omdat ik van hun verhalende stijl en woordkeuze houd. Een van mijn favoriete boeken is De stad van de dromende boeken van Walter Moers. Een dikke roman met een origineel fantasyverhaal waarin alles draait om literatuur en boeken.
De Harry Potter boeken vind ik nog steeds leuk om te lezen. Ik las en herlas ze diverse malen, zowel in het Engels als in de schitterende vertaling van Wiebe Buddingh. Ook las ik de serie drie keer voor. Heerlijk.
Dit is de zomer van Een weeffout in onze sterren van John Green; een prachtig boek waarin schrijnende en hartverscheurende gebeurtenissen hand in hand gaan met humor en liefde.
En ik hou van gedichten. Er ligt altijd een dichtbundel binnen handbereik. Momenteel is dat Kleine stemmen van Gil vander Heyden.

Vragen: Pieter Feller