Krachtig verhaal over seksueel misbruik

De grote stilte – John Boyne – Vertaling: Lucie van Rooijen – Boekerij – 397 blz.

‘Pas toen ik ruim op middelbare leeftijd was ging ik me ervoor schamen een Ier te zijn.’

Zo begint de twaalfde roman van de Ierse schrijver John Boyne. Vanaf die eerste zin neemt hij je aan de hand mee door het leven van Odran Yates, van jonge, ambitieuze jongen naar een priester die meer en meer twijfelt aan het vak waar hij zich eerder voor geroepen voelde. Is het wel zijn roeping? En de manier waarop hij het priesterschap beleeft, is dat de goede manier?

De grote stilte speelt zich af in de afgelopen vijftien jaar, met flashbacks naar vroege herinneringen van Odran in de jaren zeventig, tachtig en negentig. Toch is het een boek dat in deze tijd past als een soutane bij een priester. De actualiteit is scherp voelbaar en hijgt in je nek wanneer Odrans vriend en tevens priester Tom Cardle van gemeenschap naar gemeenschap wordt geplaatst en er wilde geruchten over hem de ronde doen.

Over seksueel misbruik in de rooms-katholieke kerk is veel geschreven, maar gegoten in een boekvorm is het verfrissend, haast spannend. Iedere lezer van De grote stilte weet dat het gevaar op de loer ligt, maar gaat mee in de onwetendheid en later de ontkenning van hoofdpersonage Odran. Hij is de man aan de zijlijn, de persoon die ernaar vraagt, maar geen antwoord krijgt. Ambities, schijnvriendschappen, behoeftes en gevoelens: het is een kolkende roman vol belangen en personages die over elkaar heen buitelen.

Het vertrouwen in de Kerk wordt op de proef gesteld door de vele aantijgingen en onthullingen over seksueel misbruik. Odran trekt zich terug uit angst voor afkeurende blikken en merkt dat de wereld om hem heen verandert. Stonden ze jaren geleden nog een stoel voor hem af in de trein, inmiddels krijgt hij beledigingen naar zijn hoofd geslingerd. Daarnaast speelt het welzijn van zijn familie en traumatische herinneringen een grote rol in de confrontatie met alle gebeurtenissen en de rol die hij daar in speelt.

Het heeft vijftien jaar en twaalf romans geduurd voor John Boyne over zijn vaderland Ierland kon schrijven. Het resultaat is een van zijn krachtigste boeken ooit: een verhaal over vriendschap en morele moed, en de duistere uithoeken waarin een mens soms terechtkomt. John Irving zei over De grote stilte: ‘Dit is John Boynes belangrijkste roman.’ Ieder mens heeft verlangens, sommigen zullen zich ervoor schamen om wie ze zijn. Net als Odran.

Gaetana Ferla