Liefde voor boeken in nazikamp

De bibliothecaresse van Auschwitz – Antonio Iturbe – Vertaling: Joke Mayer – Meulenhoff Boekerij – 413 blz.

Zoals de titel al aangeeft is de setting van het verhaal allerminst vrolijk, het speelt zich voor het grootste deel af in het familiekamp van Auschwitz-Birkenau. De hoofdpersoon is de veertienjarige Dita die via het getto van Praag en het kamp Theresienstadt in het familiekamp van Auschwitz terechtkomt. Dat dat familiekamp er alleen is om eventuele inspecteurs van internationale organisaties om de tuin te leiden weet Dita dan nog niet. Barak 31 is een kinderbarak waar ruim vijfhonderd kinderen overdag spelen, maar waar Fredy Hirsch, de barak oudste en zionist, een clandestiene school voor die kinderen heeft georganiseerd. Er is een geheime bibliotheek van acht boeken. Dita mag die gaan beheren en dat doet ze met hart en ziel en volledige overgave. Ook is er een levende bibliotheek van volwassenen die boeken en verhalen kunnen navertellen.

Het leven in het kamp is zwaar, afzichtelijk en uitzichtloos, maar de kern van het verhaal is toch de liefde van Dita voor haar boeken. Ze leest ze allemaal, ook “De lotgevallen van de brave soldaat Švejk”, een boek waar ze eerst moeite mee heeft, maar wat haar dierbaar wordt en waarmee ze situaties in het kamp kan relativeren voor haarzelf, maar ook voor anderen. Er is één man in het kamp waar iedereen banger voor is dan voor welke SS’er dan ook: Joseph Mengele. Dita denkt dat hij haar speciaal in het oog houdt en probeert hem zo veel mogelijk te vermijden. Iedere keer als ze zijn prachtig gefloten klassieke melodieën hoort krimpt ze ineen en zoekt een goed heenkomen. Ze put veel kracht uit het onverbiddelijke optimisme en doorzettingsvermogen van Fredy. Ook als ze achter zijn geheim komt, blijft hij toch degene die haar de oorlog doorsleept. Naast haar boeken en verhalen natuurlijk.

In Auschwitz verliest ze haar vader, veel vriendinnen en kinderen van het schooltje en ook Fredy. Tegen het einde van de oorlog wordt ze met haar moeder van kamp naar kamp gesleept. Uiteindelijk blijven ze achter in Bergen-Belsen onder nog gruwelijker omstandigheden dan in Auschwitz. De Engelsen bevrijden Bergen-Belsen, kort daarna sterft Dita’s verzwakte moeder.
Het boek is gebaseerd op een waar gebeurd verhaal. De in 1929 in Praag geboren Dita Dorachova stond model voor de Dita in het boek. Ze trouwde met een van de leraren van het illegale schooltje in Auschwitz en samen emigreerden ze in 1949 naar Israël.
Het verhaal grijpt van af de eerste zin aan, zowel door de gebeurtenissen, maar ook door de stijl en de goede vertaling.

Denis Stirler

Boek bestellen!

Andere recensies

De Baptisten – Nyk de Vries – De Arbeiderspers – 342 blz. Nyk de Vries (1971), is schrijver, dichter en performer. Hij woont in Amsterdam, maar groeide op in Noordbergum, een arbeidersdorp in noordoost Friesland. Met zijn roman Renger won hij in 2016 de...
Lees verder Categorie: Roman
| Reageer!
Alma – Judith de Graaf – de Brouwerij | Brainbooks – 248 blz. Alma is getrouwd met Wilfred. Zij zijn de ouders van Jonas en Xander. Jonas weigert nog langer naar school te gaan en brengt zijn tijd door op zolder met gamen, blowen...
Lees verder Categorie: Roman
| Reageer!
Ik wil een walrus – Katrien Benaets – De Vier Windstreken – 32 blz. Een vraag die bijna elke ouder ooit van zijn kind zal krijgen is: ‘Papa, mama, mag ik een huisdier.’ Meestal zal dat een cavia, een konijn, een hamster of een...
Lees verder Categorie: Prentenboek
| Reageer!