Nieuwe ogen in Nederland
Licht onbekend – Baban Kirkuki – Uitgeverij P. – 53 blz.
Baban Kirkuki(1974) is geboren in Kirkuk, Koerdistan in Irak. Hij studeerde er af in Arabische taal- en letterkunde en had succes met zijn bundel Ruïne van Babylon. Een mooie carrière als dichter lag voor hem in het verschiet in Irak, want zijn gedichten vielen in de smaak en hij werd bekend bij een groot publiek. Helaas viel zijn succes ook op bij het Irakese regime van Sadam Hoessein en dat wilde hem inzetten om propaganda te maken. Voor Kirkuki, die natuurlijk geheel vrij wilde zijn, was dat een reden om het land te verlaten.
In 1999 kwam hij naar Nederland. Voor iemand die van taal zijn beroep maakt is het achterlaten van je taalgebied natuurlijk vreselijk. Zijn gereedschap viel hem uit handen, maar hij vond in ons land nieuw materiaal, de Nederlandse taal. In 2006 verscheen zijn eerste bundel Op weg naar Ararat, in 2009 volgde Lontananza, in 2011 Territorium en dan nu Licht onbekend.
Kader Abdolah zegt over zijn werk: “De gedichten van Baban Kirkuki hebben de wilde kleuren van een Koerdisch landschap en tonen het verdriet, maar ook het vrolijke ritme van de Koerdische liederen. Met zijn gedichten gaat hij Nederland nog mooier maken.”
In Licht onbekend kun je de heimwee naar Koerdistan nog in en tussen de regels door lezen, maar, en dat is het leuke van een dichter die hier niet geboren is, hij kijkt met andere ogen naar Nederland dan wij. Zoals in dit gedicht
‘Een plek tussen de anderen
Mijn ogen
zijn nieuw in Nederland.
Ze zijn al jaren
hier beland
en ze blijven zich
nog vernieuwen
met:
beelden
mensen
kerken
kantoren.
Mijn ogen zijn nieuw,
de taal wil mijn
tong ook vernieuwen.
…’
Ook al heeft Baban Kirkuki plezier, toch duikt de heimwee regelmatig op, zoals in deze strofe uit het gedicht ‘Nieuwjaar’.
‘Nieuw jaar
ik ben niet alleen.
De dennenboom, de geur in elk huis,
het lachen van de kinderen
de liefde die in de vreemdeling leeft.
Herinnering van het verre land
als een schip
in de oceaan van mijn ziel.’
De laatste vier bladzijden staan wat los van de rest van de bundel. Baban Kirkuki brengt hier met dertien vierregelige gedichten een hommage aan de Perzische dichter en filosoof Jalal ad-Din Rumi(1207- 1273), die hij zeer bewondert. Rumi filosofeerde met name over de voordelen van verdraagzaamheid. Bij zijn dood streden joden, christenen en moslims van Konya(Turkije) om de eer hem naar zijn graf te mogen dragen.(bron: Wikipedia).
‘Voor jou staat een vrij mens
Als de ruimte om zich heen nauw wordt ingeperkt,
neem ik de weg van het vertrek.
Ik weet dat de hoop niet altijd gul is.’
Dit gedicht verwoordt het gevoel en de conclusie die Kirkuki moest trekken toen hij Irak achter zich liet.
In het gedicht waaraan de bundel zijn titel ontleende, fantaseert Kirkuki over de tijd dat hij nog in zijn moeders buik zat. Hij zag het licht als zijn moeder haar mond opendeed en het zag er voor hem wel aantrekkelijk uit.
‘Ik was nog veilig binnen
het licht was verleidelijk
voor de geboorte.
Het licht was onbekend.’
Na de geboorte is daar dat stralende licht. Het licht dat alles duidelijk laat zien, maar ook kan verblinden en zelfs doden als het komt van een exploderende bom. Kirkuki laat in deze bundel een breed scala aan emoties en kleuren zien. Soms is het niet helemaal duidelijk waarom zinnen worden afgebroken en op de volgende regel worden voortgezet, zoals in het gedicht ‘Kleuren van afscheid’. Dan loopt een gedicht een beetje stroef. Kirkuki dicht vrolijk over schoenen, jassen, wolken, honden of katten en dan zweeft de taal licht als Hollandse nevel over de bladzijden. Maar soms blaast een warme woestijnwind zijn Koerdische wortels bloot. Die contrasten maken de bundel aangenaam afwisselend. Kader Abdolah heeft gelijk, Baban Kirkuki gaat met zijn gedichten Nederland mooier maken!
Pieter Feller
Wil je dit boek aanschaffen? Dat kan op de website van de schrijver.
