Rijke roman over een veranderende wereld
Op zoek naar Ramona – Kader Abdolah – Ambo|Anthos – 239 blz.
In 1988 kwam de Iraanse schrijver Hossein Sadjadi Ghaemmaghami Farahani (*1954) als politiek vluchteling naar Nederland. Nederlands leerde hij met behulp van de boeken van Annie M.G. Schmidt. Al gauw begon hij ook hier te publiceren, waarbij hij gebruik maakte van zijn al in Iran gekozen pseudoniem Kader Abdolah, een eerbetoon aan twee in zijn geboorteland geëxecuteerde vrienden, Kader en Abdolah. In 1993 verscheen zijn eerste boek in Nederland, de verhalenbundel De adelaars, die bekroond werd met het Gouden Ezelsoor, de prijs voor het best verkochte (literaire) debuut. Daarna volgden vele andere boeken, die veelal lovend werden ontvangen. Enkele titels zijn De meisjes en de partizanen (1995), Spijkerschrift (2000), Het huis van de moskee (2005), Papegaai vloog over de IJssel (2014) en Het pad van de gele slippers (2018). In 2011 schreef hij het Boekenweekgeschenk, De Kraai. Vermeldenswaard is ook zijn hervertelling 1001 nacht (2020).
Zijn jongste boek is de roman Op zoek naar Ramona (2021), die net als zijn andere werk over leven in en tussen verschillende culturen gaat. Hoofdpersoon is de in Amsterdam wonende Pieter Rademaker, die als schilder alom naam heeft gemaakt. Regelmatig knoopt hij kortstondige relaties aan met vrouwen, vaak modellen van hem. Uit een van deze relaties wordt een dochter geboren, Ramona. Een poging om met Jannie, de moeder van Ramona, een stabiele band op te bouwen, loopt uit op een mislukking. Na de zoveelste ruzie vertrekt Jannie. Ramona blijft bij Pieter.
Ramona ontwikkelt zich al op jonge leeftijd tot een vrijgevochten meisje, dat haar eigen gang gaat. Als puber begint ze te roken, drinken en blowen, gaat ze veel uit, zoekt ze het gezelschap van twijfelachtige figuren en doet ze het niet goed op school. ‘De appel valt niet ver van de boom’, stelt Jannie vast in een ruzie met Pieter. Het gedrag van Ramona baart Pieter grote zorgen, vooral het feit dat ze regelmatig zomaar verdwijnt en Pieter niet weet waar ze is. Hij stapt dan op de fiets of in de auto om haar te zoeken.
Via Ramona en tijdens zijn zoektochten leert Pieter een voor hem nog onbekende kant van Amsterdam kennen. Allereerst is daar het Turkse meisje Ayşe, dat door Ramona op zeker moment mee naar huis wordt genomen. Vanaf het eerste moment is er een zekere spanning tussen Pieter en Ayşe. Een spanning die groeit naarmate ze elkaar vaker ontmoeten, waarbij Ayşe nogal eens onaangekondigd bij hem op de stoep staat. In eerste instantie is Pieter behoorlijk wantrouwend tegenover Ayşe. Wat wil ze van Ramona en vooral ook wat wil ze van hem? Maar al gauw ontdekt hij dat hij prijs stelt op haar aanwezigheid en haar mist als ze er niet is. De liefdesrelatie die zich na verloop van tijd tussen hen ontwikkelt, is nieuw voor Pieter. Het blijkt een bestendige relatie te zijn, waarbij Ayşe meestal degene is die bepaalt wat er gebeurt. Tegelijkertijd laat ze hem kennismaken met haar Turkse achtergrond, waaronder eetgewoontes, verhalen, rituelen en andere cultuuruitingen. Aanvankelijk staat Pieter daar nogal sceptisch tegenover – hij vindt dat Ayşe een rijke fantasie heeft – maar gaandeweg wordt zijn houding positiever. En de door haar bereide maaltijden laat hij zich steeds goed smaken.
Op een van zijn zoektochten maakt hij kennis met de Ethiopische beeldhouwer Isayas, die illegaal in Nederland verblijft. Ook tot hem voelt Pieter zich aangetrokken. Niet alleen de wijsheid van Isayas maakt indruk op hem maar ook diens kunstenaarschap. Dat laatste brengt Pieter ertoe om het werk van Isayas onder de aandacht te brengen van de Gemeente Amsterdam en het Rijksmuseum. Ook neemt hij de kunstenaar mee naar zijn colleges op de kunstacademies in Den Haag en Rotterdam. Isayas krijgt er de gelegenheid over zijn werk te vertellen. Aldus ontwikkelt zich een hechte vriendschap tussen beide mannen met waardering voor elkaars culturele achtergrond.
Ondertussen worden de zorgen over Ramona steeds groter. Via Ayşe komt Pieter erachter dat zijn dochter zich regelmatig op de Wallen bevindt en actief is als drugskoerierster voor een Marokkaanse handelaar. Pieter is in alle staten als hij hoort dat ze zelfs samenwoont met deze man en zich op zeker moment bekeert tot het islamitische geloof. Steeds weer besluit hij Ramona te zoeken, al dan niet in het gezelschap van Isayas, die hem probeert te behoeden voor gevaarlijke situaties. Pieter leert zo wijken en leefomstandigheden in Amsterdam kennen, die volkomen nieuw voor hem zijn. Ramona krijgt hij er echter niet mee terug. Sterker, zij drijft steeds verder van hem af. Het zijn Ayşe en Isayas die hem helpen met deze situatie om te gaan. Hun eigen culturele achtergrond speelt daarbij een belangrijke rol.
De kennismaking van Pieter met andere culturen zet hem ook aan het denken over zijn kunstenaarschap. Hij realiseert zich dat hij enigszins op dood spoor is komen te zitten, dat hij tot dan steeds heeft teruggegrepen op wat hij kende, op oude meesters als Rembrandt en Van Gogh. Langzamerhand ontstaat bij hem het idee zich toe te leggen op het schilderen van het veranderde Amsterdam. Tal van situaties en mensen die hij tegenkomt tijdens zijn zoektochten legt hij vanaf dat moment op het doek vast, waarmee zijn schilderstijl een nieuwe impuls krijgt.
Op zoek naar Ramona is met dit alles een roman met verschillende verhaallijnen. Het is het verhaal over de zoektocht van een vader naar zijn dochter, die zich willens en wetens losmaakt en haar eigen keuzes maakt. Het is het verhaal over verschillende culturen en hoe die elkaar kunnen ontmoeten en inspireren. Het is het verhaal over kunstenaarschap en hoe dat zich kan ontwikkelen. En het is vooral ook het verhaal over liefde en vriendschap, over vertrouwen dwars door de culturen heen, een verhaal over hoop. Op zoek naar Ramona is daarmee een rijk boek, boeiend van begin tot einde, goed opgebouwd en verteld in een heldere taal. De vele verwijzingen naar muziek, literatuur en schilderkunst, die achter in het boek worden toegelicht, geven de roman een extra dimensie.
Boek bestellen!
