Traditionele schapenboer in het Engelse Lake District

Het herdersleven – James Rebanks – Hollands Diep – 288 blz.

In deze tijd zijn er wereldwijd landstreken waar het toerisme de voornaamste bron van werkgelegenheid en inkomsten is. Men kan dan spreken van een “toeristenlandschap”, gekenmerkt door een zeer groot aantal vakantieverblijven, eetgelegenheden, bars, recreatieparken, etc.

In Nederland geldt dit voor bijvoorbeeld de Waddeneilanden, Zuid-Limburg en de kop van Overijssel, de streek rond Giethoorn. In Engeland is het Lake District, de bergachtige streek in het Noordwesten, een voorbeeld . In dit gebied leven 43.000 mensen en komen jaarlijks 16 miljoen (!) bezoekers. In de woorden van schapenboer en schrijver Rebanks: “ Het is, of je het leuk vindt of niet, een pittoreske speeltuin voor de rest van Groot-Brittannië en voor talloze mensen uit andere landen”.

James Rebanks is met hart en ziel “herder” in deze streek waar hij is opgegroeid en waar zijn voorouders leefden en werkten. Allemaal boerenfamilies die leefden van de schapenteelt in het ruige landschap van “fells” ( bergen ), valleien, beekjes, grasland, bos, heide en veen. Alle onderdelen van het landschap worden gebruikt: de fells bestaan uit de gemeenschappelijke weiden (een eeuwenoud systeem), het land lager op de hellingen en in de valleien is privé bezit en verdeeld in percelen die onder andere worden benut als hooiland. De schrijver geeft een realistische, onopgesmukte beschrijving van het werk gedurende de seizoenen waarbij duidelijk wordt hoeveel kennis, kunde, inzicht en ondernemingslust daarbij aan de orde is.

Het fokken, beoordelen en selecteren van de verschillende schapen(rassen) , het werken met een bordercollie, essentieel voor het hoeden van schapen, het verhandelen van het vee, het inspelen op de wisselvallige, vaak natte en gure weersomstandigheden. Rebanks laat alle relevante aspecten aan de orde komen en doet dit dermate onderhoudend dat lezen geen moment verveelt. “ Als ik een doodgeboren lam vind, vil ik het, zoals de mensen hier altijd hebben gedaan. Ik snijd rond de pootjes en de nek en trek dan de huid eraf zodat het lichaam naakt is, op de zwarte kop en poten na. De huid van het dode lam vormt in het ideale geval een jasje dat over een levend moederloos lam kan worden gelegd. Op een boerderij ben je snel van je teergevoeligheid genezen”.

Ik denk echter dat dit boek een bestseller is geworden doordat de schrijver het verhaal vooral persoonlijk maakt. Zijn vervelende schooljaren, zijn aanvankelijke weerzin tegen studeren, de relatie met zijn vader, de verbondenheid met het landschap en de levens van zijn voorouders en de ontdekking van het lezen als bron van kennis. Rebanks begon op latere leeftijd aan een studie in Oxford. Hij is als adviseur verbonden aan het Werelderfgoed Centrum van de Unesco.

Het herdersleven kan ik iedereen aanbevelen die geïnteresseerd is in oude cultuurlandschappen en de mensen die er leven en werken.

Dick Huitema