Twee ingenieurs in het decor van de wereldgeschiedenis
Bruggenbouwers – Jan Guillou – Prometheus – 520 blz.
Jan Guillou is momenteel de populairste auteur van Zweden. In totaal verkocht hij daar meer dan tien miljoen exemplaren van zijn boeken en zijn werk is veelvuldig vertaald. Zijn reeks De grote eeuw vertelt aan de hand van het leven van drie broers de geschiedenis van de twintigste eeuw. De eerste drie delen Bruggenbouwers, Dandy uit het noorden en Tussen rood en zwart, werden internationale bestsellers. Vorig jaar verscheen het vierde deel De kop in het zand.
Bruggenbouwers gaat over de drie Noorse visserszonen Lauritzen: Lauritz, Oscar en Sverre. Als hun vader op zee omkomt worden ze door hun moeder naar Bergen gestuurd. Ze kunnen daar aan de slag op de touwslagerij waar ook een familielid werkt. De jongens bouwen in hun spaarzame vrije tijd aan een Vikingschip.
Als de baas van de touwslagerij dit schip te zien krijgt weet hij meteen wat hem te doen staat: zorgen dat de uiterst begaafde jongens de prestigieuze ingenieursopleiding in Dresden kunnen volgen. Dit lukt dankzij financiële steun van een club notabelen uit Bergen. Voorwaarde is wel dat de drie broers na hun afstuderen als tegenprestatie mee gaan werken aan de aanleg van een spoorlijn van Bergen naar Kristiania over de Hardangervidda, een barre hoogvlakte met lange sneeuwrijke winters en korte zomers. Alle drie de broers studeren af als ingenieur, de oudste, Lauritz, zelfs als beste van de hele universiteit. Lauritz is ook de enige broer die aan het werk gaat op de hoogvlakte. Oscar wordt bedrogen door een prostituee en verdwijnt naar het buitenland en Sverre blijkt homoseksueel en vertrekt met zijn vriend naar Engeland.
Guillou brengt de lezer vervolgens afwisselend op de hoogte van de belevenissen van Lauritz bij de spooraanleg op de hoogvlakte en van Oscar als spoorwegbouwer in Duits Oost-Afrika (het huidige Tanzania). Deze opzet werkt uitstekend daar de omstandigheden in beide landen uiteraard hemelsbreed verschillen.
De ijzige omstandigheden in Noorwegen, contrasterend met de verlammende hitte in Afrika. De auteur schrijft invoelbaar en meeslepend, de hoofdpersonen worden psychologisch geloofwaardig neergezet. Guillou schetst beide Noren als rationeel, humaan en vooruitstrevend, zeker ten aanzien van de positie van arbeiders en vrouwen. Lauritz heeft in Dresden een relatie gekregen met Ingeborg, dochter van een baron maar met een grote hekel aan het standsbesef in dat milieu. Oscar krijgt een relatie met Aisha een vooraanstaand lid van het Barundi volk. De verhoudingen tussen de verschillende bevolkingsgroepen worden genuanceerd beschreven.
Oscar vecht in de eerste wereldoorlog mee met het kleine Duitse leger, onder leiding van de legendarische generaal Von Lettow Vorbeck, tegen de Engelsen en Portugezen. Lauritz en Ingeborg krijgen in Bergen te maken met groeiende haat tegen de Duitsers als gevolg van de vele Noorse slachtoffers van duikbootaanvallen. Uiteindelijk zien ze zich gedwongen Noorwegen om die reden te verlaten en naar Berlijn te gaan. Het verhaal eindigt daar in 1919 met het weerzien van Oscar, die met de Duitse troepen is teruggekomen uit Afrika.
Bruggenbouwers is een boek dat ik moeilijk weg kon leggen, Guillou bewijst met dit werk zijn klasse als schrijver van epische verhalen. Een echte aanrader.
Dick Huitema.
