Van korhoen tot kraanvogel – Arend J. van Dijk
Meer dan een broedvogelatlas
Woorden schieten eigenlijk tekort voor het beschrijven en beoordelen van deze uitgave met als ondertitel: Zestig jaar broedvogels tellen in Zuidwest Drenthe. Moeten we zeggen subliem, majestueus. Ja, dat alles en ook eens nog zo goed als perfect. Heel veel wat met het tellen te maken heeft, is eveneens opgenomen. Zo leren we de tellers zelf kennen, met als hoofdpersonen Arend J. van Dijk en Joop Kleine, maar laten we de vele vrijwilligers die ook een steentje hebben bijgedragen niet vergeten.
Landschappen
Het tellen vindt natuurlijk plaats op locatie. Ten eerste het totale gebied. Direct als we het boek openslaan treffen we een kaart aan die de locatie goed aangeeft. Het gebied is verdeeld in eenenveertig landschappen en later in het boek in genummerde telgebieden. In dat gebied ligt ook het plaatsje Uffelte, thuisbasis van de Vogelwacht Uffelte e.o. Eigenlijk was dit hun jubileumboek, maar de productie kostte twee jaar meer aan tijd, zodat het een wat verlaat jubileum symboliseert. Omdat het voorkomen van de vogelsoorten sterk bepaald wordt door de habitat vinden we in het derde hoofdstuk een beschrijving van de landschapssoorten: Agrarisch gebied, Heide, Bos, Bebouwing en Nieuwe Natuur. In hoofdstuk vier worden dan de “Broedvogels in een veranderend landschap” beschreven. Daarbij het belangrijkste niet vergetend: landschappen veranderen!
Vogels
In het vijfde hoofdstuk, de kern van het boek, vinden we een beschrijving van de getelde vogels, ingedeeld in “Regelmatige -” en “Onregelmatige broedvogels”. De eerst soort wordt uitgebreid besproken, de tweede kort. Dit wordt voorafgegaan door een “leeswijzer” om alle lezers, maar zeker de minder ervarenen een handje te helpen. De eerste soort wordt voorgesteld in een vast stramien met altijd de onderdelen: “voorkomen” en “aantallen en trend”. Niet alleen beschrijving, maar ook tabellen en grafieken verduidelijken de tekst. Daarnaast zijn er de landkaartjes die met rode stippen het voorkomen van de vogel in grovere aantallen (de grootte van de stip) vermeldt. Dit deel zou on volledig zijn zonder het fotomateriaal. Ook dat is prima in orde!!!
‘Technische’ gegevens
Een standaardwerk als dit zou niet volledig zijn zonder de zeer complete literatuurlijst (hoofdstuk 6), een verantwoording van de landschapsbeschrijving en uitgebreide tabellen over de broedvogels en over de telgebieden, deze komen voor als bijlagen. Gelukkig staat er ook nog een register van Nederlandse en wetenschappelijke vogelnamen in.
Vooraf
Even terug naar het begin. Niet alleen in het boek, maar ook in de tijd. Van Dijk gaat in zijn inleiding o.a. in op de praktijk van het inventariseren. Hoe moeilijk het vroeger was om waarnemingen in kaart te brengen of zelfs maar toegang tot gebieden te krijgen. Nu is er de app van SOVON (BMP) “die je altijd en overal vertelt waar je bent, de grens van je telgebied aangeeft en waarmee je de waarnemingen in het veld kan invoeren”. En hij kan het weten want hij is vanaf het begin, ongeveer zestig jaar geleden, er al bij betrokken. Hij geeft het belang van dit werk duidelijk aan: “Uniek is daarbij de systematische aanpak in combinatie met de omvang van het onderzoeksgebied door vrijwel dezelfde personen en natuurlijk de lengte van de reeks. Veel aandacht is gegeven aan landschappelijke veranderingen en de gevolgen daarvan voor de broedvogels.
Dank
Niet alleen Arend van Dijk is verantwoordelijk voor dit standaardwerk. Tijdens de productietijd werd hem hulp verleend door een werkgroep waarvan deel uitmaakten: Sanne van Gemerden, Joop Kleine, Norbert Kwint en Willem van Manen. Daarnaast waren er heel wat mensen en organisaties die bijstand verleenden met betrekking tot advisering, verzameling, redactie (eindredactie door Willem van Manen), lay-out, fotomateriaal en grafieken. Van een aantal personen is een interview in het boek opgenomen, zodat de lezer ze beter leert kennen. Arend van Dijk heeft met zijn voorbeeld een trend geschapen, waarvan gehoopt mag worden dat die opgevolgd gaat worden door meer van deze uitgaven. De samenstellers weten dan ook dat ze prima terecht kunnen bij Uitgeverij Noordboek, die een luxe, maar toch betaalbare editie op de markt heeft gebracht.
Kees de Kievid
Boek bestellen!
