Verhalen over een voorbije tijd
Autobiografie van een flat – Otto de Kat – Van Oorschot – 172 blz.
Otto de Kat (1946) is het pseudoniem van Jan Geurt Gaarlandt. Hij kocht enige tijd geleden, de flat terug waarin hij is opgegroeid. Het is een flat driehoog bij de Kralingse Plas in Rotterdam.
“Makelaars noemen het een appartement, of erger nog een loft”, schrijft De Kat. “Hij ligt op een hoek, ramen aan drie kanten, de hele dag valt de zon naar binnen ook als hij niet schijnt.”
Het is de flat van waaruit zijn ouders, Bill (bijnaam van Annie) en Hans zijn weggedragen.
De Kat noemt het een autobiografie, alsof de flat zijn eigen verhaal schrijft. Een ijkmoment is de dood van de laatste ouder, de moeder. Zij overlijdt en Otto en zijn oudere broer Karel Hendrik (1943) halen samen de flat leeg en beginnen aan de verdeling van de spullen. Wat kan er weg? Wat moet er mee? Het lijkt een definitief einde van de toegang tot de flat, die zijn moeder altijd ‘het flat’ noemde. Broer Karel is dan al ziek.
“Karels gezicht was al niet meer hetzelfde, al langzaam maar zeker in Parkinsons netten verstrikt geraakt.”
Na de dood van zijn moeder hebben er enige tijd andere mensen gewoond, maar daar laat de flat zich niet over uit. Het gaat natuurlijk over de tijd dat het gezin Gaarlandt er woonde. Die beslaat een tijdspanne van vijfenzestig jaar. Als de schrijver de flat heeft teruggekocht en alles goed bekijkt, lijkt de tijd te hebben stilgestaan.
“De klok is verzonnen speelgoed, uren en dagen zijn dat ook.”
Wat heeft er zich allemaal in de flat afgespeeld? De Kat kan zich geen hoogoplopende ruzies herinneren. Er vlogen geen borden en kopjes door de lucht. Er werd wel eens met een deur gesmeten en dan voornamelijk door hem zelf in de puberteit. Een leuke zijsprong gaat over de dichter Leo Vroman die smoorverliefd was op zijn moeder, maar zij zag niets in de magere wetenschapper en dichter. Leo Vroman was een aardige man die geen wrok kende. De avond na de verdeling vindt De Kat een gedicht dat Vroman had opgestuurd naar zijn moeder.
“Vroman raakte Annie kwijt, een onbekend meisje met een lange hals en kort blond haar. Hij schreef haar naar zich toe en zesenzestig jaar later kon ik ze aan elkaar verbinden…”
Autobiografie van een flat is natuurlijk een particulier verhaal, maar het heeft zoveel herkenbaars voor iedereen dat het ook weer universeel wordt. Ik citeer losjes het dagblad Trouw, waarin geschreven stond dat De Kat een van de weinigen is die in staat is om een voorbije wereld op te roepen. Ik kan dat onderschrijven. Zijn ouders lazen voor de oorlog al poëzie en De Kat is er ook verzot op. Er komen een paar dichters langs, Nijhoff, Achterberg, Piet Paaltjens en natuurlijk Vroman. Dit boek is op een poëtische manier geschreven. De Kat schrijft heel precies en beeldend. Het is een aangename reis door het verleden.
Boek bestellen!
