Waar ligt geluk?
Marit Törnqvist – Het gelukkige eiland – Querido kind – 80 blz.
In een vijftigtal prenten (waarvan meerdere fullspread) en zestien korte tekstjes weet Marit Törnqvist gevoelswerelden te schetsen die verwonderen en ontroeren, maar die ook filosofische vragen oproepen. Want wat is geluk precies, en waarom zou dat te vinden zijn aan de horizon of op een eiland?
Het allereerste tekstje trekt je meteen het verhaal in: een meisje gaat op een vlot van wrakhout op zoek naar de horizon. Maar de horizon is verder dan ze dacht. Onderweg komt ze oude bekenden tegen, en nieuwe gezichten, vreemde vogels en rare snuiters. Ze wijzen allemaal een andere kant op en het meisje krijgt geen antwoord op waar de horizon dan is.
Een aantal platen verder – waarin storm, donder en regen de sfeer bepalen – is er plots weer een heel lichte tekening met de iele afbeelding van een wegwijzer, die wijst naar ‘Het gelukkige eiland’. Daar wil het meisje naartoe! De horizon kan wel wachten.
Ze vindt een heleboel eilanden, waaronder het vermeende eiland van geluk (met prachtige platen in helder rood), het eiland van diepe gedachten (prachtig verbeeld door een tekening van pilaren met op elk daarvan een denkend personage) en het eiland van samen sterk (diverse platen waarin mensen of dieren samen sterk zijn), maar nog steeds niet het gelukkige eiland. Uiteindelijk vindt ze het natuurlijk – aan de horizon, zelfs:
Hier kon alles nog gebeuren
Hier kon iedereen nog komen.
Hier kon de zon gaan schijnen
en de tijd verstrijken.
Wat dit boek zo bijzonder maakt, zijn niet alleen de verstilde, van wazige tot heldere illustraties, maar ook de poëtische tekst. Niets is moeilijker dan in korte teksten tot de kern komen, en Törnqvist slaagt daar wonderwel in. Soms staan er maar twee regels op een pagina, maar die zijn wel meteen raak. In verband met het filosofische aspect van het boek had ik het wel sterker gevonden als het verhaal op een andere regel was geëindigd dan nu het geval is (de laatste woorden hadden van mij achterwege mogen blijven), maar dat is een kwestie van smaak.
Over het filosofische aspect gesproken; Het gelukkige eiland is een prachtige aanleiding om samen met een kind over het begrip ‘geluk’ te praten. Waarom denk je dat het meisje in eerste instantie op zoek is naar de horizon, wat denkt ze daar te vinden? Wat houdt geluk eigenlijk in en is het überhaupt mogelijk om altijd gelukkig te zijn? Ook de donkere platen in het boek zijn hiervoor een goed uitgangspunt: het gaat in het leven immers niet alleen om lichte en blije gebeurtenissen, donker en angstig maken er ook deel van uit. In die zin kun je dit prachtige prentenboek ook op school inzetten als ingang voor een filosofielesje over geluk. Als ik (filosofie)juf was, zou ik het wel weten.
