Wauw, wát een boek!

Zwarte zwaan – Gideon Samson – Leopold – 176 blz.

Wauw, wát een boek! Zwarte zwaan van Gideon Samson heeft het allemaal: een spannend verhaal, prachtig geschreven, bijzondere stijlkeuzes en gedenkwaardige hoofdpersonen.
Het schrijftalent van Gideon Samson was al zichtbaar in zijn debuut Niks zeggen (2007). In 2010 was hij de jongste winnaar ooit van een Zilveren Griffel voor zijn boek Ziek. Ook Met je hoofd boven water (2010) werd veelvuldig geprezen om zijn mooie stijl. In Zwarte Zwaan overtreft Samson zichzelf en levert zijn beste boek tot nu toe af.

Het verhaal draait om Rifka, Duveke en Olivier. De twaalfjarige Rifka zou je een rotkind kunnen noemen. Met een klasgenoot die haar ´krullenbitch´ noemt rekent ze genadeloos af, een medewerkster van de kindertelefoon houdt ze moeiteloos voor de gek en een jongen met een paardenstaart vraagt in haar ogen om maatregelen. Iedereen ´kan de schijt krijgen´, alleen voor klasgenoot Duveke maakt ze een uitzondering:´Wij moeten heersen over het volk der truttenkoppen en piemelpikkies´.
Rifka verzint op een dag ze dat ze haar eigen begrafenis wil bijwonen. En als Rifka iets wil, dan gebeurt het ook. Van Duveke wordt honderd procent inzet verwacht om het waterdichte plan van Rifka uit te voeren.

Het eerste deel van het verhaal is in de ik-vorm geschreven en laat Duveke aan het woord. Daar begint het verhaal al te schuren. Rifka manipuleert op topniveau en komt daar mee weg. Duveke gelooft in haar status als Rifka´s beste vriendin, zij vormen immers het R.D.F.(Rif + Duuf Forever). Maar soms wordt Duveke overvallen door ´het gevoel´. Dan is alles donker en zwart en groot.
In het tweede gedeelte van het verhaal is Olivier aan het woord, de veertienjarige broer van Duveke. Dit gedeelte is in de hij-vorm geschreven. De verliefde Olivier neemt de lezer mee naar de begrafenis van Rifka.

In het laatste deel spreekt Rifka tot de lezer; de ongenaakbare, de koningin. Haar verhaal is in de jij-vorm geschreven. Door haar ogen naar de wereld kijken doet de lezer huiveren: haar harde oordelen, haar gebrek aan medeleven en haar huiveringwekkende manipulaties.
De originele opbouw draagt bij tot de spanning in het verhaal die tot de laatste bladzijde wordt vastgehouden. Samson geeft de lezer bij vlagen een ongemakkelijk gevoel. Zonder genade confronteert hij ze met de harde kanten van Rifka en het onvermogen van haar omgeving dat een halt toe te roepen. Samson weet een bijzondere sfeer op te roepen die nog lang blijft hangen. Hij geeft de lezer aanzetten om het gedrag van Rifka, Duveke en Olivier te begrijpen, maar de lezer krijgt geen pasklare antwoorden.

Poets die Gouden Lijst maar vast op, dit is de winnaar van 2012.

Deze recensie is geschreven door Susan Venings. Zij heeft haar eigen recensiewebsite kinderboekenpraatjes.